Het Gutch Notebook

Op een zeker moment in de eerste maanden van 1795 pent Samuel Taylor Coleridge, 22 jaren jong en beginnend dichter, een aantekening over Erasmus Darwins gedicht ‘Botanic garden’ neer in een notitieboek dat hij net gekocht heeft en dat veel later in handen zou komen van John Matthew Gutch (1776 – 1861) met wie hij op de middelbare school had gezeten (Christ’s Hospital in Londen – Coleridge zat van 1782 tot 1790 op deze school). Het is het tweede notitieboek dat Coleridge gebruikt. Maar vanaf het moment dat hij er de gewoonte van maakte om aantekeningen neer te krabbelen, medio 1794, zijn Coleridge en zijn notitieboeken onafscheidelijk. Waar hij ook gaat, hij sleept een notebook mee, soms zelfs met een draagbare inktpot. Het zogenaamde Gutch Memorandum Book zal door hem tussen 1794 en 1801 gebruikt worden. Deze fase van Coleridges leven omvat ook diens zogenaamde annus mirabilis, de jaren 1797 en 1798 waarin hij zijn naderhand beroemde gedichten ‘The rime of the ancient mariner’, ‘Kubla Khan’ en ‘Christabel’ schrijft.

Het is in deze tijdsspanne dat Coleridges persoonlijkheid gekenmerkt wordt door jeugdige overmoed en een enorm optimisme, idealisme en enthousiasme. Die eigenschappen vinden een uitlaatklep in een uitgelatenheid, spontaniteit en impulsiviteit die hem van het ene project in het andere storten. Als tijdens zijn studie in Cambridge geldproblemen hem plagen, onvlucht hij die situatie door in een impulsieve opwelling dienst in het leger te nemen, een avontuur waaraan hij slechts door behulpzame familieleden en veel geluk weet te ontsnappen. Hij treedt halsoverkop in het huwelijk met een vrouw, Sarah Fricker, waarvan hij niet blijkt te houden – en daar komt hij al snel achter. Hij wil zich met zijn gezin en enkele geestverwanten in Amerika vestigen om daar in een soort commune te gaan samenleven. Maar dat plan wordt getorpedeerd – waar hij stiekem blij om is. Hij knoopt vriendschappen aan en verwaarloost ze vervolgens weer. Ideeën voor het ene na het andere literaire of filosofische werk ontspruiten aan zijn koortsachtig opererende brein. Op het ene moment wil hij een revolutionair zijn, op het andere een prediker. Dan weer een filosoferende kluizenaar. Maar helaas, het ontbreekt Coleridge aan een lange adem. Op het gebied van de literatuur maar ook op andere gebieden van het leven gedraagt hij zich als een kortademige lyricus en niet als een persoon met epische kwaliteiten. En toch zal hij een aantal grote werken voor elkaar krijgen.

Het Gutch Memorandum Book of Gutch Notebook biedt een weerslag van de turbulentie in Coleridges leven gedurende die periode. De inschrijvingen zijn fragmentarisch, divers en in de regel kort. Recepten worden gevolgd door dichtregels, tegelwijsheden door ontwerpen voor predicaties en notities over boeken die hij gelezen heeft. Er staan memoranda en aantekeningen in. Rekeningoverzichten wisselen lijsten met huishoudelijke benodigdheden af. Later, als de kinderen geboren zijn, noteert hij voorvallen waarbij Hartley en Derwent betrokken zijn. Het Gutch Notebook bevat ook los staande beschrijvingen en zelfs een tweetal lijsten van geschriften die Coleridge voornemens is om te schrijven.

‘My Works
[a] Imitations of the Modern Latin Poets with an Essay Biog.
& Crit. on the Rest. Of Lit.–2 Vol. Octavo.
[b] Answer to the System of Nature–1 Vol. Oct.
[c] The Origin of Evil, an Epic Poem.
[d] Essay on Bowles
[e] Strictures on Godwin, Paley &c &c–
[f] Pantisocracy, or a practical Essay on the abolition of In-
div [id] ual Property.
[g] Carthon an Opera
[h] Poems
[i] Edition of Collins & Gray with a preliminary Dissertation.
[j] A Liturgy On the different Sects of Religion & Infidelity–
philosophical analysis of their Effects on mind & manners–.
[k] A Tragedy’

(The Notebooks of Samuel Taylor Coleridge. Edited by Kathleen Coburn. Volume 1, 1794 – 1804. Text.’ New York, 1957. Lemma 161).

Van de plannen komt overigens maar weinig terecht.

Maar het Gutch Notebook bevat ook andere opsommingen.

‘Six o’clock. Light the fires. Clean out the kitchen. Put on the Tea kettle. Clean the Insides of the Boiling Pot. Shoes &c. C. and B
Eight o’clock. Tea things &c. put out & after cleaned up. Sara.
One o’clock – spit the meat. B & C
Two o’clock Vegetables &c. Sara
Three o’clock – Dinner.
Half past three – 10 minutes for clearing Dishes–’

(The Notebooks of Samuel Taylor Coleridge. Edited by Kathleen Coburn. Volume 1, 1794 – 1804. Text.’ New York, 1957. Lemma 283).

Biograaf Edmund Kerchever Chambers neemt aan dat bovenstaande aantekening betrekking heeft op Coleridges trouwdag op 4 oktober 1795, als hij met Sarah Fricker in het huwelijk treedt.

Een eerste transcriptie van het Gutch Memorandum Book wordt in 1896 door Alois Brandl in het ‘Archiv für das Studium der neueren Sprachen und Litteraturen’ gepubliceerd, maar de Engelstalige wereld merkt deze uitgave nauwelijks op. Bovendien bevat deze transcriptie veel fouten. Het is pas in 1927 dat Lowes met zijn beroemde boek ‘The Road to Xanadu’ de aandacht weet te vestigen op ‘a small manuscript volume of ninety leaves’. Lowes heeft, in wat ook nu nog als een embleem voor literair speurwerk ver boven de middelmaat uitsteekt, het Gutch Notebook nauwkeurig bestudeerd en het al combinaties makend naast de gedichten uit het annus mirabilis gelegd.

In 1930 wordt een Canadese wetenschapper en Coleridge-adept Kathleen Coburn die voor een vervolgstudie in Oxford verblijft, op de thee uitgenodigd in Chanter’s House, Ottery St Mary, waar een nazaat van de dichter, baron Geoffrey Coleridge, resideert. Baron Coleridge, niet de meest fijnbesnaarde man, laat de ‘little bookworm’ de nodige plagerijen ondergaan, maar geeft haar uiteindelijk toegang tot de bibliotheek van zijn huis. En daar ontdekt Coburn wat je zou kunnen noemen de schat van Chanter’s House: tweehonderd boeken van anderen die door Samuel Taylor van annotaties zijn voorzien, vele brieven en, ten slotte, vijfenvijftig notitieboeken, door de dichter naarstig vol gepend in een tijdsspanne van veertig jaren. Met deze ontdekking dringt zich onmiddellijk de gedachte aan een uitgave van de Notebooks op, zodat ook het Gutch Notebook weer onder de aandacht komt. Coburn neemt deze titanentaak op zich en brengt de Notebooks tussen 1957 en 1990 uit. Tien kloeke boeken: vijf delen tekst en vijf delen met annoties – zie hier een van de grote werken die Coleridge voor elkaar heeft gekregen. En ditmaal zal de transcriptie vna het Gutch Notebook meer adequaat zijn.

Coburn heeft de sfeer waarin het Gutch Notebook gebruikt werd goed aangevoeld. Die sfeer was er een van verwachting. ‘Of the three notebooks extant that were in use before or during the composition of the great poems, the Gutch book provides the richest ore for this particular period. For this reason, and because its entries are so elusively short, the annotations here are the longest and most elaborate. The Gutch book is largely a work-book, in a sense that later books are not; and more to observations, statements and arguments. In the Gutch book the entries still point to the future, the tragic suspicion of self-defeat having not yet inflicted its paralyzing discouragement.’ (The Notebooks of Samuel Taylor Coleridge. Edited by Kathleen Coburn. Volume 1, 1794 – 1804. Notes.’ New York, 1957, p. xx).

© 2013 Leo van der Sterrren