De frase is de afgelopen dagen door hele volksmassa’s in de mond genomen: het over de eigen schaduw springen of stappen. Van Dale zegt er het volgende over: ‘iets beter doen dan verwacht werd.’ Maar doet die parafrase de uitdrukking wel echt recht?
De schaduw is datgene wat er ontstaat als lichtstralen gedeeltelijk door materie worden tegengehouden. De schaduw is datgene wat een mens, als zijnde in het bezit van een stoffelijke vorm die hij zelf in werking kan zetten, noodgedwongen altijd met zichzelf meeneemt, of liever gezegd: meesleept. Als een blok aan het lijf. Een mens ontkomt niet aan zijn schaduw, integendeel de schaduw volgt indirect, maar altijd exact alle dingen die een mens met zijn stoffelijke vorm uithaalt. Je zou kunnen stellen dat de schaduw de fysieke verrichtingen van de mens parodieert.
Dat een mens over zijn eigen schaduw heenstapt, wil zeggen dat hij zijn schaduw en daarmee zichzelf vergeet of wegcijfert en dat hij iets doet waarmee hij zijn ego geweld aandoet. Maar het paradoxale is (en dat paradoxale schuilt ook in de uitdrukking) dat hij tegelijkertijd toch voldoet aan de dwingelandij van dat ego. Met een omweg, als het ware. Het is een soort tegenhanger van egoïsme zonder dat het tot altuïsme verwordt. Geen onversneden onbaatzuchtigheid. Dat het onmogelijk is om over de eigen schaduw heen te springen of heen te stappen, dat vormt de andere pijler waarop de zegswijze berust: ondanks het feit dat iets onmogelijk is, het toch mogelijk maken.
Dat – iets mogelijk maken dat onmogelijk was – geeft niet weer wat er deze week in Den Haag gebeurd is. Het is geen wonder. Het is het gevolg van wat er zich voltrekt als mensen...als mensen...over hun eigen schaduw springen. Een eenmalig iets. Laten we de frase daarom weer snel terug opbergen in de stoffige uithoeken van het arsenaal van de taal.
© 2012 Leo van der Sterren
Abonneren op:
Reacties posten (Atom)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten