Zomerwouter

Voormalig PVDA-coryfee en minister van financiën Wouter Bos was de vijfde zomergast van dit seizoen. En ofschoon Bos als bestuursvoorzitter van het Medisch Centrum van de Vrije Universiteit nu een compleet andere functie bekleed dan die van tweedekamerlid of bewindsman, lag het voor de hand dat de aandacht voornamelijk zou uitgaan naar het politieke bedrijf.

Maar Bos begon de selectie van beeldfragmenten met een reclamefilmpje waarin een gedicht van Robert Frost werd voorgedragen ‘The road not taken’ had diepe indruk indruk op hem gemaakt toen hij het voor de eerste keer hoorde en hij was het nadien blijven herlezen. Je moest soms kiezen voor de weg die het minst voor de hand lag, zo interpreteerde Bos het gedicht. Je moest risico’s durven nemen in het leven.

Drie fragmenten uit de film ‘Margin call’ vertelden in een notendop het verhaal van de financiële en economische crisis en de oorzaken van die enorme malaise. De film legde de onverantwoordelijkheid en het cynisme in de financiële wereld bloot, maar, zo stelde Bos, die houding en dat gedrag waren voortgekomen uit de vordering van de consumenten die meer geld moesten en zouden uitgeven dan ze hadden. De financiële instellingen moesten daarin wel mee en deden dat uiteindelijk maar al te graag.

Naar aanleiding van een stuk uit ‘The passion’, vond Wilfried de Jong het gepast en nodig om naar de geloofsovertuiging van zijn gast te vissen. ‘Gaan we zo beginnen,’ repliceerde Bos om vervolgens, anders dan te zeggen dat kerkbezoek en bidden niet meer tot de wekelijkse cq. dagelijkse praktijk behoorden in huize Bos, geen openheid van zaken te geven. Een privéaangelegenheid, vond Bos.

Maar verder stond de avond in het teken van de politiek. En dus liet Bos veel politici de revue passeren. Marcel van Dam, Nelson Mandela, John Travolta als politicus in de speelfilm ‘Primary colors’, Martin McGuiness en Ken Maginnis (There’s much in a name), Joska Fischer, de emoties van Obama.

Een uitsnede uit het televisieprogramma van Harry Mens uit 2001 met daarin Pim Fortuyn die reageerde op de aanslagen van 9/11, ontlokte Bos een uitspraak die hij gepland had te doen en die dus was ingestudeerd: ‘Zonder de dood van Pim Fortuyn was ik geen PVDA-leider geworden.’ Maar Wilfried de Jong gaf nauwelijks respons op deze, als scoop bedoelde, voorgeprogrammeerde ontboezeming.

De kwestie Schinkelshoek en een stukje uit de film ‘The west wing’ voerden tot een kort college over het politieke fenomeen ‘spinnen’ – dat er trouwens altijd al is geweest. Alleen de naam is nieuw, en uiteraard afkomstig uit de Verenigde Staten. Door toedoen van Jack de Vries werd het CDA een kampioen in spinnen, maar bij de kwestie Schinkelshoek ging het mis, omdat men een belangrijk advies van De Vries in de wind sloeg, namelijk dat je niet in een vlek moest wrijven.

Impliciet definieerde Bos de ideale politicus. Dat was in zijn visie een politicus die al naar gelang de gelegenheid zich nu eens bediende van het grote verhaal – de politicus als visionair en idealist – en die zich vervolgens weer toelegde op het politieke handwerk van de vierkante centimeter – de politicus die door noeste arbeid (geploeter), volharding en onderhandelen kleine stapjes in de richting van verandering wist te zetten.

Aan het gedicht van Frost refererend vroeg De Jong of Bos in zijn leven de goede keuzes had gemaakt want het inslaan van de minst voor de hand liggende weg garandeerde immers geen geslaagd leven. Welk antwoord had De Jong op die vraag verwacht? Welk antwoord kun je verwachten? Daarom. Zo’n vraag stel je niet, en zeker niet in de setting van een vraaggesprek dat live wordt uitgezonden. Je laat de vraag rusten omdat het antwoord nooit te controleren is, en wellicht zelfs altijd gelogen. En als je al toegeeft dat je een bestaan met nogal wat mindere momenten hebt gehad, wie gaat de schuld daarvoor bij zichzelf neerleggen?

Bos gedroeg zich gedurende drie uur precies zoals te verwachten viel. Elke zomergast bepaalt zelf hoe ver hij in zijn ziel laat kijken. Bos opende slechts een klein kiertje en dat was zijn goed recht. Nogmaals, wat verwachten mensen eigenlijk? Complete gevoelsontladingen? Hysterische gemoedsuitbarstingen? Larmoyante bekentenissen? Tirades en lamentaties? De vullers van de heilige beeldbuis laten al meer dan genoeg uitzendingen met uitstortingen van emoties op hun medium toe en die komen meestal zo goedkoop over met die watervallen van krokodillentranen dat je vurig verlangt naar televisiemomenten zonder emotionele kitsch. Zomergasten nummer deed het zonder gevoelsprullaria, maar boeide niettemin van het begin tot het einde.

Het slot van Bos z’n televisieavond was even poëtisch als het begin met een prachtige opname van het nummer ‘My ever changing moods’ van de Style Council. ‘I wish we'd come to our senses and see there is no truth in those who promote the confusion for this ever changing mood’.

© 2013 Leo van der Sterren